BOSNA HERSEK

BOSNA HERSEK

“Potok(çay) dereye dökülür dere Bosna’dır. Dere denize dökülür deniz Türkiye’dir.” 

•Resmi adı Bosna Hersek (Bosnia and Herzegovina) Bosna-Hersek’in ismini, Sava Nehri ile birleşen Bosna Irmağı ile ülkenin güney bölümünün adı olan Hersek’ten (Herceg/Almanca Herzog=dük) aldığı düşünülmektedir.

•Başkenti Saraybosna •Devletin kurucusu Bilge Kral olarak bilinen Aliya İzzetbegoviç

•%70’e yakın kısmı dağlık araziden oluşan ve 51.197 km2 boyutuyla küçük bir Balkan ülkesidir. •Komşuları, Hırvatistan, Karadağ ve Sırbistan’dır.

•Ülkenin nüfusu 3.871.643 kişidir.

 •Nüfusun etnik dağılımı şu şekildedir: Boşnak %48, Sırp %37,1, Hırvat %14,3, diğer %0,6

 •Ülkede çoğunlukla Boşnakça, Sırpça ve Hırvatça konuşulur.

•Ülkede dinsel dağılım şu şekildedir: %40 Müslüman, %31 Ortodoks, %15 Katolik, %4 Protestan, %10 diğer.

•En önemli ticari ortakları Hırvatistan, Almanya, Sırbistan, İtalya, Slovenya, Avusturya, Rusya ve Türkiye’dir.

 •Neum, Bosna-Hersek’in denize kıyısı olan tek şehridir. Buradaki yaklaşık 21 kilometrekarelik kıyı şeridi ülkenin Adriyatik Deniz’ine tek çıkış noktasıdır.

• 1995 yılında akdedilen Dayton Antlaşması ile kurulan Bosna Hersek 10 adet Boşnak ve Hırvat kantonundan oluşan Bosna-Hersek Federasyonu ile Republica Srpska ismindeki Sırp Devletinin birleşmesiyle oluşan bir federasyondur.  Devletin bu ilginç yapısına istinaden yönetim Üçlü Cumhurbaşkanlığı Konseyi tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu konseyde üç ana etnik gruptan seçilen cumhurbaşkanları dört yıllık dönem için, 8’er aylık dönüşümlü olarak görev yapmaktadır.

İdare Biçimi: Devlet Başkanı (Cumhurbaşkanlığı Konseyi)

                                        Bakir Izzetbegoviç (Başkan)

                                        Dragan Çoviç (Üye)

                                        Mladen İvaniç (Üye)

(Konsey Başkanlığı, üç kurucu halkı temsilen konseye seçilen üç üye arasında sekiz aylık dönemlerle rotasyon usulü değişmektedir.)

Şuan iktidardaki Parti

SDA ( Demokratik Eylem Partisi)

Başbakan: Denis Zvizdiç       Dışişleri Bakanı: İgor Crnadak

Siyasi Yapısı:

Bosna Hersek Devleti’nin yapısı 1992-1995 yılları arasında cereyan eden iç savaşı sona erdiren Dayton Barış Antlaşmasıyla belirlenmiştir. Söz konusu anlaşma ve ekleri ile ülkenin aynı zamanda devlet sistemi ve anayasasını oluşturulmuştur.

Dayton Barış Antlaşması askeri ve sivil olmak üzere başlıca iki alanda düzenlemeler içermektedir. Anlaşmanın askeri yönlerinin uygulanması, Aralık 2004'e kadar NATO öncülüğündeki SFOR tarafından üstlenilmiş olup, bu tarihten sonra AB öncülüğündeki EUFOR Althea Harekâtı tarafından yürütülmektedir. Ülkemiz de EUFOR’a katkıda bulunan ülkeler arasındadır. Antlaşmanın sivil yönlerinin uygulanmasından ise Yüksek Temsilcilik Ofisi sorumlu bulunmaktadır. Ofis siyasi yönlendirmesini, ülkemizin de yer aldığı Barışı Uygulama Konseyi Yönlendirme Kurulu’ndan yapmaktadır.

            Dayton Anlaşması’nın temelindeki düşünce, üç kurucu halkın (Boşnak, Sırp, Hırvat) ülke idaresinde bir araya gelerek uzlaşıyla karar almalarını sağlamaktır. Ancak uygulamada bu kolay olmamaktadır. Zaman zaman aşırılık yanlısı politikacıların milliyetçi söylemlerinin güçlenmesi, mevcut siyasi yapıyı gererek uzlaşma çabalarına sekte vurabilmektedir.

Başlıca Ticaret Ortakları: Almanya, Hırvatistan, Sırbistan, İtalya, Slovenya, Rusya, Türkiye

Ekonomik ikili ilişkilerimiz:

Başlıca ihraç ürünlerimiz: Mineral yakıt ve yağlar, makine, gıda, kara taşıtları, tekstil, plastik ürünler

Başlıca ithal ürünlerimiz: Deri, kösele, kimyasallar, ahşap

ÜÇ MİLLET TEK DEVLET

“Bosna Türkiye’nin kalesidir.”  Necmettin Erbakan

Saraybosna üç millettin farklı mimari yapılarıyla şekillenmiş bir başkent.  Bosna katliamının halen evlerde, camilerde ve Boşnaklara ait çoğu yerde mermi izleri duvarlarda durmakta. Aliya İzzetbegoviç’in isteği üzerine üç yerde katliamın izlerini taşıyan binalara dokunulmamış. Bunlar; milli kütüphane, hastane ve âcizhane(huzurevi). 

ALİYA İZZETBEGOVİÇ

Bilge Lider Aliya’dan Cumhurbaşkanımız Erdoğan’a son sözleri; “Dualarımız sizinle, Bosna'mı koruyun, Bosna'ma sahip çıkın, o size emanet."

•          1925 -8 Ağustos’ta Bosna Hersek’in Bosanski Samac şehrinde doğdu

•          İkinci Dünya Savaşı yıllarında Genç Müslümanlar isimli teşkilatın kurucuları arasında.

•          1946- Dini bilincin uyandırılması faaliyetlerinde bulundukları gerekçesiyle teşkilatın bazı üyeleriyle üç hapse mahkûm edildi.

•          Yugoslavya döneminde Müslüman hakları için mücadele etti, farklı yayın organlarında yazılar ve kitaplar yazdı.

•          1970-‘İslam Deklarasyonu’ eseri yayımladı.

•          1983-İslam Deklarasyonu nedeniyle yargılandı ve 14 yıl hapse mahkûm edildi.

•          1988- Çıkarılan bir af ile serbest kaldı

•          1990- Demokratik Eylem Partisini (SDA) kurdu ve başkan seçildi.

•          İlk çok partili seçimde Yugoslavya’yı oluşturan 6 federal yapıdan biri olan Bosna Hersek’in başkanı seçildi.

•          1992- 29 Şubat- 1 Martta Bosna bağımsızlık referandumu yapıldı(%94.4 evet)

•          Referandumun ardından başlayan savaşta ülkesini egemenlik mücadelesine önderlik etti

•          1995- Bosna'daki savaşı sona erdiren dayton barış antlaşması

•          Savaşın ardından yapılan ilk seçimde’ Bağımsız’ Bosna Herkesin ilk cumhurbaşkanı seçildi

•          2000- Sağlık sorunları nedeniyle devlet başkanlık konseyindeki görevinden ayrıldı.

•          2003- 19 Ekim Saraybosna’da vefat etti.

•          Leyla, Sabrına, Bakir olmak üzere üç çocuğu bulunuyor

MARKALE KATLİAMI

Kuşatma altındaki Saraybosna'nın merkezindeki Markale Pazarı'na Sırp Cumhuriyeti Ordusu (VRS) tarafından düzenlenen havan topu saldırısı sonucu, 68 kişi hayatını kaybetmiş, 144 kişi ise saldırıdan yaralı olarak kurtulmuştu

MOSTAR

Mostar Köprüsü,1566 yılında Mimar Sinan'ın öğrencisi olan Mimar Hayreddin tarafından inşa edilmiştir.  İç savaş sırasında, 1993 yılında, Hırvat tankları tarafından yıkılmıştır. Köprüye ait taşlar Nevetra’ya gömülmüştür. Mostar köprüsünün yıkılmadan önceki aslına uygun inşasına, UNESCO ve Dünya Bankası desteğiyle, 1997 yılında yeniden başlandı. Köprü, Bosna için o kadar önemliydi ki köprünün yıkılan taşları dalgıçlar tarafından su altından bulunup çıkartılmış vinçler yardımıyla köprünün yeniden yapımında kullanılmıştır. Ve bu köprünün inşasını, bir Türk firması üstlenmiştir. İnşaatı tamamlanıp hazır hale getirilen köprü, çok sayıda devletin temsilcilerinin yer aldığı törenler, İngiliz Prensi tarafından 23 Temmuz 2004 tarihinde açılmıştır. Aynı zamanda, açılışta birçok tv kanalı hazır bulunmuş ve bu tarihi görüntüyü canlı yayınla izleyicilerle buluşturmuştur. Ve bu köprü, 2005 yılında Dünya Miras Listesine eklenmiştir.

Yaşam Tüneli

Yaşam Tüneli, Saraybosna'nın, Sırp kuvvetler tarafından kuşatılması sonucu, kente yiyecek, ilaç, silah sokmak için dönemin Bosna Hersek Devlet Başkanı Aliya İzzetbegoviç ve arkadaşlarının bulduğu çözümlerden biri. Kuşatmanın tüm vahşetiyle sürdüğü 1993'te yaklaşık dört ayda yapılıyor. 800 metre uzunluğunda, 1 metre genişliğinde ve 1.5 metre yüksekliğindeki tüneli, asker ve siviller ortaklaşa inşa ediyor. Savaş sırasında günde yaklaşık 4 bin kişinin geçtiği Yaşam Tüneli, Saraybosna'nın kuşatmadan tek çıkış yolu oluyor. Savaşın da kaderi tünelin hayata geçirilmesiyle değişmeye başlıyor. Ve yaklaşık 200 bin insanın öldüğü savaşta 300 bin insanın hayatta kalmasına neden oluyor. Bu nedenle de adı Yaşam Tüneli.

AHMİÇİ KATLİAMI

Hırvat Savunma Konseyinin özel birlikleri 16 Nisan 1993’te Ahmiç’im köyüne girip, 43’ü kadın ve çocuk toplam 116 sivili öldürmüştür. Saat 05:30’da köyü ele geçiren Hırvatlar 116 savunmasız Boşnak Müslümanı acımasızca katletmiştir. Üç aylık bebekten, 82 yaşındaki yaşlı insanlara varıncaya kadar 116 sivili katletmekle yetinmeyip, cesetleri yakmışlardır.

 15 Nisan 1993 yılında Boşnaklara yapılan katliamın görüntülerinin bulunduğu camii, o dönem ki yaşanılan mücadeleyi gözler önüne seriyor. Ahmic Camii’nin imamı; “15 Nisan Hırvat ve Sırplar Boşnaklara karşı dost 16 Nisan düşman. Karşı komşu düşman” diyerek katliamı en acı şekliyle aktardı.