Yeni Zelanda ÜLKE RAPORU
YENİ ZELANDA
Başkent: Wellington
Devlet Başkanı: Dame Patsy Reddy
(Genel Vali)
Nüfus: 4,8 milyon
Dışişleri Bakanı: Winston Peters
Yüzölçümü: 268.680 km2
Resmi dil: İngilizce ve
Maori
Para birimi: NZD (Yeni Zelanda doları)
Uluslararası telefon
kodu:
64
Yönetim biçimi: Parlamenter
demokrasi
Önemli şehirleri: Wellington: 400
bin, Auckhand: 1 milyon
Türkiye ile Zaman
dilimi Farkı:
10 saat zaman dilimi olarak ileridedir.
Ülkenin Kısa Tarihçesi
Yeni Zelanda’ya ilk
kez 1000 yıl önce kan bağı ile gelen şefler ve rahipler tarafından yönetilen
bir kabile olan Polinezyalı Maoriler yerleşmiştir. Adaya Avrupa’dan ilk defa
1642 yılında Hollandalı Abel Tasman ayak basmıştır. Ancak Kaptan James Cook’un
1769 ve 1779’daki gezilerine kadar adalar herhangi bir yönetime bağlı kalmamış
ve keşfedilmemiştir. İngiliz göçmenler, 1840 yılında İngiliz hakimiyeti
kurulunca adaya yerleşmeye başlamış ve başkent Wellington kurulmuştur. Yeni
Zelanda’ya 1852 yılında kendi hükümeti tahsis edilmiştir.
Genel
Bilgiler
Güney Pasifik Okyanusunda ılıman iklimin hakim olduğu
Yeni Zelanda’da, depremler ve volkanik aktiviteler normal olarak görülmektedir.
Nüfusun neredeyse % 90’ı şehirlerde yaşadığı Yeni
Zelanda, küçük bir ekonomiye sahip olup, ekonomi büyük oranda tarım, balıkçılık
ve orman ürünlerine bağımlı durumdadır.
Coğrafi Konum
Yeni Zelanda, Güney Pasifik Okyanusunda Avustralya’nın
güneybatısında yer alan ve iki ana ada ile birçok küçük adadan oluşan bir ada
ülkesidir.
Kuzey ve Güney Adaları ile bazı küçük adalardan oluşan ve
dört tarafı sularla çevrili olan Yeni Zelanda en yakın komşusu konumundaki
Avustralya'ya yaklaşık 2.200 km mesafededir.
Nispeten büyük olan Güney Adası Dünyanın en büyük 12.
adası olup, Ada boylamasına Güney Alp Dağları ile kesilmektedir. Dünyanın 14.
en büyük adası olan Kuzey Adası ise dağlık olmamakla birlikte, volkanik
aktivitelerin bulunduğu bir adadır.
Yeni Zelanda’nın başkenti Wellington, Dünya’nın en
güneyde yer alan başkentidir. Ülkenin en yüksek noktası Aoraki-Mount Cook
(3,754 m) dağıdır.
Ülkede genel olarak ılıman iklim hakimdir. Dört mevsimin
arasında sıcaklık farklarının göreceli olarak düşük olduğu Yeni Zelanda'da
Eylül, Ekim, Kasım ayları İlkbahar, Aralık, Ocak, Şubat ayları Yaz, Mart,
Nisan, Mayıs ayları Sonbahar, Haziran, Temmuz, Ağustos ayları ise Kış mevsimi
yaşanmaktadır.
Yazın hava sıcaklığı 20 ila 25 derece, Kışın ise 5 ila 15
derece arasında seyretmektedir. Kuzey Adanın en kuzey kesimlerinin Yaz
aylarında sub-tropik iklim özellikleri gösterdiği, Güney Adanın dağlık yüksek
kesimlerinde kış aylarında sıcaklığın -10 dereceye kadar düştüğü görülmektedir.
Yerleşimin yoğunlaştığı kıyı kesimleri yıl boyu dengeli olarak yağmur ve güneş
almaktadır. Başkent Wellington coğrafi konumu itibariyle yıl boyunca sert
rüzgara maruz kalmaktadır.
Siyasi ve İdari
Yapı
İngiliz Uluslar Topluluğu’na mensup olan Yeni Zelanda’nın
yönetim biçimi, Westminster (İngiliz) türü parlamenter demokrasiye sahip
anayasal monarşidir. Anayasal demokrasi ifadesi de kullanılmaktadır.
Anayasal düzeni belirleyen tek bir belge bulunmamaktadır.
Anayasal düzen, birtakım kanunlar, mahkeme içtihatları ve tarihsel süreç
içerisinde ortaya çıkan uygulama kuralları üzerine oturtulmuştur. Yeni Zelanda
Anayasası, 1986 yılında tanzim edilmiş olup, 1 Ocak 1987’de yürürlüğe
girmiştir.
Öte yandan, yerli halk olan Maorilerle yapılan Waitangi
Anlaşması, kurucu belge olarak daha çok öne çıkmaktadır.
Güçler ayrılığı, temel Anayasal ilkeler arasındadır.
Devlet Başkanı, İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth olup, Yeni Zelanda
Başbakanının teklifi üzerine genellikle beş yıllık sürelerle atadığı Genel Vali
tarafından temsil edilmektedir. Kraliçe ve Genel Vali tarafsız ve simgesel
konumdadırlar. Parlamentoda çoğunluğu teşkil eden partinin ya da koalisyonun
lideri, yerleşik uygulama uyarınca, Genel Vali tarafından Başbakan olarak atanır.
Ülkede; 11 tane
Bölgesel Konsey, 5 adet Birimsel Otorite (bölgesel konsey ve mahalli otorite
görevlerinin birlikte olduğu) ve 1 tane Özerk Bölge bulunmaktadır. Bölgeleri;
Auckland, Bay of Plenty, Canterbury, Gisborne, Hawke's Bay, Manawatu-Wanganui,
Marlborough, Nelson, Northland, Otago, Southland, Taranaki, Tasman, Waikato,
Wellington, West Coast olarak karşımıza çıkmaktadır. Özerk Bölgesi ise Chatham
Adaları’dır.
18 yaş ve üstü tüm vatandaşlar seçimlerde oy
kullanabilirler.
Yasal düzenlemelerde, İngiliz “Common Law” sistemi takip
etmekte olup, Maoriler için özel düzenlemeler ve yerel mahkemeler mevcuttur.
Yeni Zelanda yasama organının adı "Yeni Zelanda Temsilciler
Meclisi"dir. Halkoylaması ile üç yıllık süreyle seçilen 120 üyeden oluşan,
tek meclisli bir parlamento şeklinde faaliyet göstermektedir. Yerli halk olan
Maorilere de kontenjan tanındığından, seçim sistemi nedeniyle toplam
milletvekili sayısı bu kontenjana seçilen milletvekili sayısına göre artış
gösterebilmektedir.
İngiliz sistemi temelinde, Bölge Mahkemeleri, Yüksek
Mahkeme ve Temyiz Mahkemesi olmak üzere üç aşamalı yargı sistemine sahiptir.
Hakimler Genel Vali tarafından atanmaktadır.
Etnik Yapı : % 71,2 Avrupalı, % 14,1 Maori, %11.3 Asyalı,
%7,6 Pasifik kökenli, %8,1 Diğer
Önemli Siyasi
Partiler:
Ulusal Parti, İşçi Partisi, Önce Yeni Zelanda Partisi,
Yeşiller Partisi, ACT Partisi, Maori Partisi, İlerici Parti, Birleşik Gelecek
Partisi
Üyesi Olduğu
Uluslararası Kuruluşlar:
Asya Kalkınma Bankası, ANZUS Antlaşması*, APEC, Asya
Bölgesel Forumu(ARF), ASEAN diyalog ortağı, İngiliz Milletler Topluluğu, Avrupa
İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Dünya Gıda Örgütü, Mali Eylem Görev Gücü
(FAFT), Uluslararası Atom Ajansı, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, Dünya
Havacılık Teşkilatı, Uluslararası Ceza Mahkemesi, Uluslararası Temiz Ulaşım
Konseyi, Uluslararası Kalkınma Birliği, Uluslararası Enerji Ajansı,
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu, Uluslararası Deniz Haritacılığı Teşkilatı,
Uluslararası Çalışma Örgütü, Uluslararası Para Fonu (IMF), Uluslararası
Denizcilik Teşkilatı, Uluslararası Mobil Uydu Teşkilatı, Interpol, Uluslararası
Olimpiyat Komitesi, Dünya Göç Örgütü, Parlamentolararası Birlik, Uluslararası
Standartlar Teşkilatı, Uluslararası Haberleşme Uyduları Teşkilatı, Uluslararası
Telekomünikasyon Birliği, Uluslararası Ticaret Birlikleri Konfederasyonu,
Çoktaraflı Yatırım Garanti Ajansı, OECD, Kimyasal Silahların Yasaklanması
Teşkilatı, Paris Klübü (ortak), Pasifik Adaları Forumu, , Güney Pasifik
Bölgesel Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, Birleşmiş Milletler, UNCTAD,
UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNMIS, UNMIT, UNTSO, Uluslararası Posta Birliği, Dünya
Gümrük Teşkilatı, Dünya Sağlık Teşkilatı, Dünya Fikir Hakları Mülkiyeti
Teşkilatı, Dünya Meteoroloji Teşkilatı, Dünya Ticaret Örgütü, Dünya Ticaret
Odaları Federasyonu.
Nüfus ve İşgücü
Yapısı
Kendisini daha çok “Asya-Pasifik” ülkesi olarak
tanımlayan Yeni Zelanda, demokrasiye, çoğulculuğa ve insan haklarına dayalı
şeffaf devlet yapısı, eğitimli nüfusu, liberal ekonomik yapısı ve halkına
sağladığı refah düzeyiyle gelişmiş bir ülkedir. Özellikle Güneydoğu Pasifik’te
önemli ve etkili bir devlet olup, bu bölgeyle değişik bağları (siyasi,
ekonomik, ticari, kültürel, etnik, tarihsel ve dinsel bağları) bulunmaktadır.
Her ne kadar Yeni Zelanda halkının büyük bölümü kendini
“Avrupalı” olarak nitelendirmekte ise de, ulusal kimlik “çok boyutlu ve çok
kültürlü” olarak tanımlanmakta, bu kimliğin Avrupalı/Maori (yerli halk)/
Polinezyalı /Asyalı / Afrikalı /Amerikalı toplulukları kapsadığı
belirtilmektedir. Ayrıca, Yeni Zelanda parlamentosunun toplumsal dokudaki
“çeşitliliği” yansıttığı savunulmaktadır.
Yeni Zelanda nüfusu 2017 yılı tahminlerine göre 5 milyona
yaklaşmıştır (4,8 milyon). Nüfus giderek yaşlanmaktadır. Ortalama yaş 1980
yılında 28 iken, 2017 yılında 37,9’a yükselmiştir. 65 yaş üstü nüfus toplam
nüfusun %15,2’sini oluşturmaktadır. 2020 yılında bu oranın 16,8’e çıkacağı
tahmin edilmektedir.
Ülkede 2017 tahmini verilerine göre 2,7 milyon işgücü
bulunmakta, bunun da 2,5 milyon kadarı halihazırda bir işte çalışmaktadır.
İşsizlik oranı 2017 yılsonu tahmini % 4,7 olarak
görülmektedir. Çalışan işgücünün % 7’si tarım, % 19’u sanayi ve % 74’ü
hizmetler sektöründe istihdam edilmektedir.
Doğal Kaynaklar
ve Çevre
Yeni Zelanda sülfür, demir cevheri, titanyum, altın,
gümüş gibi bol mineral rezervlerine sahiptir. Ayrıca, kömür, linyit gibi enerji
rezervleri de bulunmaktadır.
Ülke petrol ve petrol gazları açısından zengindir.
Ülkenin en önemli ihracat geliri petrolden sağlanmakta, gaz ise yerel ekonomiye
en fazla gelir sağlayan ürün olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ülke demir kumu, denizdibi altını, fosfat ve diğer
mineraller konusunda zengin kaynaklara sahiptir ve ülke ekonomisinde önemli bir
yere sahiptir. Ayrıca ülke jeotermal kaynaklar bakımından da zengindir.
Yeni
Zelanda’nın başkenti Wellington’dur. Üzeri kar kaplı dağ manzaraları ile
bilinen bir ülkedir. En büyük ve en kozmopolit şehri Auckland’dır. Genel olarak
en popüler ve en büyük şehirleri Auckland, Christchurch ve Wellington’dır.
Auckland:
Yeni
Zelanda’nın en büyük şehri olan ve kuzey adasında bulunan Auckland yaklaşık 1.5
milyonluk nüfusu ile bir sahil şehridir.
Özellikle
Aralık ve Mart ayları arasında su sporları, yat sporu ve tekne gezileri için
idealdir. Şehirde yaklaşık güneşli gün sayısı yıllık olarak 245 gündür.
Christchurch:
Yaklaşık
359.000 kişilik nüfusa sahip Christchurch, Güney adasının en büyük şehridir.
Ortasından Avon Nehri geçen Christchurch ayrıca güzel binaları, 3 şeritli
caddeleri, bahçe ve parklarıyla ünlüdür.
New York’taki Central Park’tan sonra, şehir içinde bulunan Hagley Park’ı
ile en büyük parka sahip şehir unvanıyla dikkat çeker.
Christchurch’de
ziyaretçilere, kış aylarında kış sporları, yaz aylarında ise su sporları
alternatifleri sunmaktadır. Şehir merkezinde ulaşım ücretsizdir, şehir dışına
ise çok ucuzdur. Birçok tiyatro, sinema, restoran, bar, kafeler bulunmaktadır.
Ayrıca yılın belli dönemlerinde birçok festival düzenlenmektedir. Turistik bir
bölge olması özelliğiyle yılın belli dönemlerinde birçok turist çekmektedir.
Yeni
Zelanda, çok geniş bir coğrafyaya sahip olmasına karşın ülkede nüfus yoğunluğu
çok düşüktür. Ülkenin genel nüfusu yaklaşık 4 milyon olup nüfusun %80’i büyük
şehirlerde yaşamaktadır ve çoğu turizm sektöründen geçimini sağlamaktadır.
Ayrıca nüfusun yaklaşık %10’u Yeni Zelanda’nın yerlisi olan Maoriler’den
oluşmuş olup %75’i Avrupa kökenlidir. Kalan nüfus Avrupalılar, Pasifik Adalılar
ve Asyalılardan oluşmaktadır.
“Uzun
beyaz bulutun ülkesi” olarak bilinen Yeni Zelanda, dünyanın en güvenli ve rahat
ülkeleri arasındadır. Eşsiz doğal güzellikleri, yaşam kalitesi ve ekonomik
eğitim alternatifleriyle popüler bir merkez haline gelmiştir. Yeni Zelanda’nın
dörtte üçü Avrupa kökenli olması sebebiyle Türkiye’den giden öğrenciler büyük
zorluklar ile karşılaşmazlar.
Yeni
Zelanda’da insanlar genellikle tek katlı bungalov tipi evlerde kalmaktadır ve
en popüler sporları dalları açık alanlarda yapılan ragbi, futbol, hokey,
kriket, tenis ve yüzme gibi sporlardır.
Dış Ticaret
Ülkenin ihracatındaki en önemli ürünler; süt ürünleri, et ürünleri, orman
ürünleri ve yün olup, ithalatındaki en önemli ürünler makine ve elektrikli
aletler, mineral yakıtlar ve taşıt araçlarıdır. En önemli ticari ortaları ise
Avustralya, Çin, ABD ve Japonya’dır.
Ülkenin Dış Ticareti
Yeni Zelanda ekonomisi geniş ölçüde işlenmemiş temel tarım ürünleri
ihracatı ile sanayi malları ithalatına bağımlıdır.
Koloni döneminden 1960’lı yılların sonuna kadar Yeni Zelanda İngiltere’nin
tarım ürünleri tedarikçisi olup, Yeni Zelanda ihracatının üçte ikisini
İngiltere’ye satılan et ve süt ürünleri oluşturmaktaydı. Tarımsal ürün
fiyatlarındaki düşüş ve İngiltere’nin AB’ne üyeliği neticesinde, ihracat
ürünlerinin çeşitliliğinin artırılması zarureti doğmuştur. 1960’lardan sonra bu
çeşitlilik sağlanmakla birlikte uluslararası mal fiyatlarındaki dalgalanmaların
etkisi devam etmektedir.
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon $)
2011
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
|
İhracat
|
37.633
|
37.304
|
39.206
|
41.635
|
34.357
|
33.870
|
36.964
|
İthalat
|
36.111
|
38.242
|
39.221
|
42.497
|
36.528
|
36.213
|
40.108
|
Hacim
|
73.744
|
75.546
|
78.427
|
84.132
|
70.885
|
70.083
|
77.072
|
Denge
|
1.522
|
-938
|
-15
|
-1.132
|
-2.171
|
-2.343
|
-3.144
|
Kaynak: ITC-Trade Map
İhracatında Başlıca Ürünler
Ülkenin ihracatındaki en önemli ürünler; süt ürünleri, et ürünleri, orman
ürünleri ve yün olup, ithalatındaki en önemli ürünler makine ve elektrikli
aletler, mineral yakıtlar ve taşıt araçları’dır.
Yeni Zelanda’nın İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 $)
GTİP No
|
2015
|
2016
|
2017
|
2016-2017
Değişim
%
|
2017
Pay
%
|
|
Tüm ürünler
|
34.357.359
|
33.869.936
|
36.963.824
|
9,1
|
100,0
|
|
0402
|
Süt, krema (konsantre edilmiş, tatlandırıcı madde içerenler)
|
4.463.401
|
4.070.308
|
5.120.852
|
25,8
|
13,9
|
0405
|
Sütten elde edilen yağlar; sürülerek yenilen süt ürünleri
|
1.637.827
|
1.719.482
|
2.374.269
|
38,1
|
6,4
|
0204
|
Koyun ve keçi eti
|
2.147.970
|
1.847.980
|
2.312.311
|
25,1
|
6,3
|
4403
|
Yuvarlak ağaçlar
|
1.396.168
|
1.786.557
|
2.190.803
|
22,6
|
5,9
|
0202
|
Sığır eti (dondurulmuş)
|
2.055.851
|
1.708.658
|
1.794.740
|
5,0
|
4,9
|
0406
|
Peynir ve lor
|
1.165.065
|
1.206.779
|
1.381.608
|
14,5
|
3,7
|
0810
|
Diğer meyveler (taze)
|
1.040.820
|
1.231.819
|
1.222.406
|
-0,8
|
3,3
|
2204
|
Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil) üzüm şırası
|
1.073.335
|
1.123.373
|
1.197.104
|
6,6
|
3,2
|
1901
|
Malt hülasası; un, nişasta ve malt esaslı müstahzarlar
|
468.810
|
696.760
|
897.152
|
28,8
|
2,4
|
2106
|
Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları
|
586.252
|
671.915
|
707.931
|
5,4
|
1,9
|
7601
|
İşlenmemiş alüminyum
|
605.208
|
556.041
|
648.101
|
16,6
|
1,8
|
3501
|
Kazeinler, kazeinatlar ve diğer kazein türevleri; kazein tutkalları
|
814.692
|
602.896
|
638.421
|
5,9
|
1,7
|
4407
|
Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm
|
580.920
|
586.592
|
613.933
|
4,7
|
1,7
|
0808
|
Elma, armut ve ayva (taze)
|
441.100
|
501.335
|
494.736
|
-1,3
|
1,3
|
0401
|
Süt ve krema (konsantre edilmemiş, tasüt ve krema (konsantre edilmemiş,
tatlandırılmamış)
|
217.389
|
293.251
|
492.442
|
67,9
|
1,3
|
2709
|
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)
|
506.513
|
412.252
|
448.465
|
8,8
|
1,2
|
0404
|
Peynir altı suyu
|
478.606
|
445.141
|
432.735
|
-2,8
|
1,2
|
5101
|
Yün ve yapağı (kardesiz/taranmamış)
|
570.295
|
465.374
|
370.226
|
-20,4
|
1,0
|
7108
|
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
|
330.712
|
279.417
|
363.195
|
30,0
|
1,0
|
9019
|
Suni solunum, solunum terapi, mekanoterapi, masaj vb. cihazları
|
285.955
|
302.498
|
319.604
|
5,7
|
0,9
|
0303
|
Balıklar (dondurulmuş)
|
294.999
|
269.900
|
306.706
|
13,6
|
0,8
|
4703
|
Sodalı ve sülfatlı odun hamuru
|
287.056
|
259.971
|
300.674
|
15,7
|
0,8
|
0307
|
Yumuşakçalar (canlı/taze/soğutulmuş/dondurulmuş/kurutulmuş/tuzlanmış vs.)
|
206.129
|
297.898
|
272.943
|
-8,4
|
0,7
|
0409
|
Tabii bal
|
200.409
|
206.136
|
269.242
|
30,6
|
0,7
|
0201
|
Sığır eti (taze/soğutulmuş)
|
237.094
|
238.203
|
240.624
|
1,0
|
0,7
|
0306
|
Kabuklu hayvanlar (canlı/taze/soğutulmuş/
dodurulmuş/kurutulmuş/
tuzlanmış vs.)
|
233.602
|
253.570
|
226.981
|
-10,5
|
0,6
|
0304
|
Balık filetoları ve diğer balık etleri (taze/soğutulmuş/
dondurulmuş)
|
183.088
|
196.100
|
210.692
|
7,4
|
0,6
|
4411
|
Lif levha, orta yoğunlukta
|
179.984
|
193.097
|
191.864
|
-0,6
|
0,5
|
0504
|
Hayvan bağırsak, mesane ve midesi (taze/soğutulmuş/dondurulmuş vs.)
|
210.205
|
158.202
|
179.912
|
13,7
|
0,5
|
3502
|
Albüminler, albüminatlar, albümin türevleri
|
167.940
|
177.909
|
179.881
|
1,1
|
0,5
|
7204
|
Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri
|
93.267
|
142.413
|
170.409
|
19,7
|
0,5
|
0206
|
Sığır, domuz, koyun, keçi, at, eşeklerin yenilen sakatatı
|
157.270
|
167.557
|
163.397
|
-2,5
|
0,4
|
1209
|
Ekim amacıyla kullanılan tohum, meyve ve sporlar
|
112.042
|
111.756
|
144.594
|
29,4
|
0,4
|
0208
|
Diğer etler ve yenilen sakatat
|
138.541
|
121.587
|
134.628
|
10,7
|
0,4
|
1602
|
Konserve; hazırlanmış/et, sakatat/kandan müstahzar
|
105.939
|
109.577
|
130.757
|
19,3
|
0,4
|
3002
|
İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. ürünler
|
95.872
|
117.213
|
130.666
|
11,5
|
0,4
|
2301
|
Et, sakatat, deniz hayvanı vs. (yemeye uygun olmayan) unu, pelleti,
kıkırdakları
|
120.513
|
110.784
|
129.333
|
16,7
|
0,3
|
4701
|
Mekanik odun hamuru
|
103.735
|
102.293
|
129.128
|
26,2
|
0,3
|
0101
|
Canlı at, eşek, katır ve bardolar
|
101.018
|
115.518
|
126.631
|
9,6
|
0,3
|
4104
|
Sığır ve at cinsi hayvanların tabaklanmış derileri
|
140.350
|
120.652
|
120.957
|
0,3
|
0,3
|
Kaynak: ITC-Trade Map, Kasım 2017
İthalatında Başlıca
Ürünler
En fazla ithal edilen ürünler ham petrol, binek otomobilleri, petrol
yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar, otomatik bilgi işlem
makineleri, telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya
vermeye mahsus diğer cihazlar, tedavide veya korunmada kullanılmak üzere
hazırlanan ilaçlar ve eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar’dır.
Yeni Zelanda’nın İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 $)
GTİP No
|
2015
|
2016
|
2017
|
2016-2017
Değişim
%
|
2017
Pay
%
|
|
Tüm ürünler
|
36.528.298
|
36.213.018
|
40.108.485
|
10,8
|
100,0
|
|
8703
|
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları
|
3.017.964
|
3.373.216
|
3.869.228
|
14,7
|
9,6
|
2709
|
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)
|
2.232.563
|
1.779.677
|
2.215.608
|
24,5
|
5,5
|
2710
|
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
|
1.323.382
|
1.198.759
|
1.463.878
|
22,1
|
3,6
|
8704
|
Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
|
1.020.074
|
1.043.954
|
1.302.336
|
24,8
|
3,2
|
8517
|
Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar
|
987.234
|
1.014.890
|
1.110.919
|
9,5
|
2,8
|
8471
|
Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
|
903.946
|
775.608
|
914.403
|
17,9
|
2,3
|
8411
|
Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri
|
509.350
|
570.919
|
799.864
|
40,1
|
2,0
|
3004
|
Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
|
592.040
|
627.910
|
614.902
|
-2,1
|
1,5
|
8802
|
Diğer hava taşıtları, uzay araçları
|
1.107.492
|
873.873
|
488.309
|
-44,1
|
1,2
|
2106
|
Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları
|
391.141
|
410.902
|
433.020
|
5,4
|
1,1
|
8429
|
Dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb.
|
245.229
|
301.455
|
389.106
|
29,1
|
1,0
|
9018
|
Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları
|
334.644
|
327.078
|
351.549
|
7,5
|
0,9
|
8708
|
Kara taşıtları için aksam, parçaları
|
279.127
|
313.365
|
340.386
|
8,6
|
0,8
|
8701
|
Traktörler
|
182.868
|
203.904
|
297.885
|
46,1
|
0,7
|
9403
|
Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları
|
261.263
|
281.093
|
284.061
|
1,1
|
0,7
|
2306
|
Bitkisel yağların üretiminden (23.04-05' hariç)arta kalan küspe ve katı
atıklar
|
303.801
|
190.684
|
277.592
|
45,6
|
0,7
|
8528
|
Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler
|
223.288
|
218.093
|
262.082
|
20,2
|
0,7
|
4011
|
Kauçuktan yeni dış lastikler
|
235.451
|
245.804
|
260.614
|
6,0
|
0,6
|
3102
|
Azotlu mineral/kimyasal gübreler
|
246.876
|
197.875
|
226.417
|
14,4
|
0,6
|
2818
|
Suni korendon alüminyum oksit ve hidroksit
|
198.592
|
175.263
|
224.202
|
27,9
|
0,6
|
8803
|
Balon, hava gemisi, planör vb. diğer hava taşıtlarının aksam ve parçaları
|
231.310
|
215.154
|
223.293
|
3,8
|
0,6
|
3923
|
Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül vb.
|
196.730
|
206.299
|
222.909
|
8,1
|
0,6
|
2309
|
Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar
|
176.352
|
192.012
|
220.553
|
14,9
|
0,5
|
3901
|
Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
|
211.521
|
187.279
|
220.442
|
17,7
|
0,5
|
9401
|
Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları
|
203.900
|
210.077
|
215.499
|
2,6
|
0,5
|
3808
|
Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici
|
184.605
|
179.427
|
212.397
|
18,4
|
0,5
|
3002
|
İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. ürünler
|
175.450
|
186.369
|
207.910
|
11,6
|
0,5
|
3926
|
Plastikten diğer eşya
|
183.821
|
186.833
|
204.697
|
9,6
|
0,5
|
9021
|
Ortopedik cihazlar, kırıklara mahsus cihazlar, işitme cihazı vb.
|
167.097
|
192.299
|
204.416
|
6,3
|
0,5
|
9405
|
Diğer aydınlatma cihazları, lambalar, ışıklı tabela, plaka vb.
|
177.085
|
193.113
|
202.392
|
4,8
|
0,5
|
3920
|
Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar
|
184.351
|
182.797
|
201.541
|
10,3
|
0,5
|
8443
|
Matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler
|
241.551
|
187.020
|
197.771
|
5,7
|
0,5
|
8516
|
Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar (şofbenler)
|
168.870
|
182.291
|
187.670
|
3,0
|
0,5
|
8481
|
Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil
|
163.239
|
163.123
|
187.616
|
15,0
|
0,5
|
8544
|
İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber
optik kablolar
|
143.472
|
146.035
|
179.781
|
23,1
|
0,4
|
8716
|
Taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. ile aksam-parçaları
|
122.179
|
135.568
|
172.704
|
27,4
|
0,4
|
1806
|
Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları
|
153.275
|
167.108
|
172.698
|
3,3
|
0,4
|
1905
|
Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.
|
147.575
|
151.029
|
172.246
|
14,0
|
0,4
|
8433
|
Hasat, harman, biçme; ürünleri ayırma, temizleme makine, cihazları
|
119.599
|
126.062
|
169.663
|
34,6
|
0,4
|
9503
|
Diğer oyuncaklar, küçültülmüş modeller, bulmacalar
|
149.177
|
152.199
|
168.708
|
10,8
|
0,4
|
Kaynak: ITC-Trade Map
Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
Yeni Zelanda’nın İhracat Yaptığı Başlıca Ülkeler (1 000 $)
2015
|
2016
|
2017
|
2016-2017
Değişim
%
|
2017
Pay
%
|
|
Dünya
|
34.357.359
|
33.869.936
|
36.963.824
|
9,1
|
100,0
|
Çin
|
6.041.156
|
6.590.370
|
8.439.548
|
28,1
|
22,8
|
Avustralya
|
5.850.800
|
5.781.300
|
5.775.496
|
-0,1
|
15,6
|
ABD
|
4.040.219
|
3.700.825
|
3.694.432
|
-0,2
|
10,0
|
Japonya
|
2.071.443
|
2.078.658
|
2.275.515
|
9,5
|
6,2
|
G. Kore
|
1.097.975
|
1.043.486
|
1.058.851
|
1,5
|
2,9
|
Birleşik
Krallık
|
1.170.931
|
1.022.079
|
994.863
|
-2,7
|
2,7
|
Hong Kong
|
527.804
|
555.662
|
843.948
|
51,9
|
2,3
|
Tayvan
|
781.389
|
759.938
|
801.597
|
5,5
|
2,2
|
Singapur
|
757.787
|
786.377
|
756.818
|
-3,8
|
2,0
|
Malezya
|
661.510
|
556.614
|
714.384
|
28,3
|
1,9
|
Endonezya
|
568.489
|
606.729
|
682.603
|
12,5
|
1,8
|
Tayland
|
543.474
|
576.669
|
619.867
|
7,5
|
1,7
|
Hollanda
|
568.049
|
564.743
|
610.855
|
8,2
|
1,7
|
B.A.E.
|
584.420
|
434.138
|
592.597
|
36,5
|
1,6
|
Vietnam
|
364.477
|
360.289
|
502.759
|
39,5
|
1,4
|
Filipinler
|
451.372
|
442.704
|
498.299
|
12,6
|
1,3
|
Almanya
|
477.389
|
473.479
|
488.544
|
3,2
|
1,3
|
Hindistan
|
447.546
|
446.143
|
477.507
|
7,0
|
1,3
|
Kanada
|
469.754
|
416.976
|
470.162
|
12,8
|
1,3
|
Suudi Arabistan
|
428.470
|
357.659
|
407.708
|
14,0
|
1,1
|
Cezayir
|
359.428
|
486.195
|
383.147
|
-21,2
|
1,0
|
Sri Lanka
|
162.581
|
170.074
|
284.464
|
67,3
|
0,8
|
Fiji
|
292.702
|
329.971
|
278.314
|
-15,7
|
0,8
|
Meksika
|
256.756
|
326.351
|
254.923
|
-21,9
|
0,7
|
İtalya
|
279.628
|
262.930
|
244.840
|
-6,9
|
0,7
|
Fransa
|
286.940
|
259.913
|
241.631
|
-7,0
|
0,7
|
Bangladeş
|
149.716
|
152.396
|
218.423
|
43,3
|
0,6
|
Mısır
|
340.529
|
297.681
|
199.904
|
-32,8
|
0,5
|
Nijerya
|
199.724
|
124.953
|
170.826
|
36,7
|
0,5
|
Belçika
|
169.031
|
138.998
|
169.917
|
22,2
|
0,5
|
G. Afrika Cum.
|
145.074
|
125.567
|
154.336
|
22,9
|
0,4
|
Rusya Federasyonu
|
87.708
|
154.033
|
153.321
|
-0,5
|
0,4
|
İspanya
|
162.487
|
189.053
|
149.060
|
-21,2
|
0,4
|
Şili
|
94.913
|
89.708
|
124.697
|
39,0
|
0,3
|
Papua Yeni Gine
|
142.928
|
124.678
|
122.681
|
-1,6
|
0,3
|
Fransız Polinezyası
|
135.728
|
133.458
|
110.618
|
-17,1
|
0,3
|
Danimarka
|
112.293
|
103.868
|
108.815
|
4,8
|
0,3
|
Yeni Kaledonya
|
106.160
|
107.700
|
91.274
|
-15,3
|
0,2
|
Pakistan
|
48.997
|
59.482
|
89.139
|
49,9
|
0,2
|
Kuveyt
|
57.789
|
46.340
|
86.195
|
86,0
|
0,2
|
Türkiye
(47. sırada)
|
77.021
|
71.167
|
67.213
|
-5,6
|
0,2
|
Kaynak: ITC-Trade Map
Yeni Zelanda’nın İthalat Yaptığı Başlıca Ülkeler (1 000 $)
2015
|
2016
|
2017
|
2016-2017
Değişim
%
|
2017
Pay
%
|
|
Dünya
|
36.528.298
|
36.213.018
|
40.108.485
|
10,8
|
100,0
|
Çin
|
7.146.233
|
7.237.134
|
7.743.201
|
1,4
|
19,3
|
Avustralya
|
4.330.138
|
4.555.507
|
4.911.646
|
1,0
|
12,2
|
ABD
|
4.309.473
|
4.100.220
|
4.277.901
|
0,5
|
10,7
|
Japonya
|
2.389.219
|
2.568.762
|
2.958.045
|
1,1
|
7,4
|
Almanya
|
1.710.856
|
1.755.565
|
2.143.080
|
1,1
|
5,3
|
Tayland
|
1.513.167
|
1.630.757
|
1.889.139
|
0,7
|
4,7
|
B.A.E.
|
317.310
|
773.499
|
1.430.464
|
1,8
|
3,6
|
G. Kore
|
1.345.964
|
1.539.806
|
1.418.534
|
-0,3
|
3,5
|
Singapur
|
1.262.353
|
1.003.487
|
1.367.601
|
1,0
|
3,4
|
Malezya
|
1.217.329
|
941.149
|
1.250.757
|
0,9
|
3,1
|
Birleşik
Krallık
|
943.326
|
1.022.350
|
1.233.405
|
0,6
|
3,1
|
İtalya
|
688.345
|
746.821
|
827.324
|
0,2
|
2,1
|
Fransa
|
963.431
|
812.701
|
708.999
|
-0,3
|
1,8
|
Endonezya
|
634.575
|
471.721
|
606.208
|
0,4
|
1,5
|
Vietnam
|
424.367
|
457.899
|
589.052
|
0,4
|
1,5
|
Tayvan
|
543.621
|
524.323
|
580.521
|
0,2
|
1,4
|
Kanada
|
448.693
|
466.488
|
457.143
|
-0,0
|
1,1
|
Hindistan
|
418.527
|
414.649
|
439.033
|
0,1
|
1,1
|
Hollanda
|
389.539
|
387.528
|
425.925
|
0,1
|
1,1
|
İspanya
|
367.587
|
278.773
|
319.911
|
0,1
|
0,8
|
Belçika
|
226.566
|
245.003
|
288.274
|
0,1
|
0,7
|
İsviçre
|
239.390
|
254.607
|
271.078
|
0,0
|
0,7
|
İsveç
|
211.419
|
219.766
|
264.485
|
0,1
|
0,7
|
Suudi Arabistan
|
353.749
|
496.982
|
252.665
|
-0,7
|
0,6
|
Meksika
|
193.329
|
197.692
|
238.314
|
0,1
|
0,6
|
Rusya Federasyonu
|
363.440
|
100.167
|
224.403
|
0,3
|
0,6
|
Avusturya
|
139.248
|
145.380
|
172.748
|
0,1
|
0,4
|
Danimarka
|
146.812
|
141.981
|
168.263
|
0,1
|
0,4
|
İrlanda
|
147.034
|
187.946
|
166.049
|
-0,1
|
0,4
|
Arjantin
|
140.033
|
127.067
|
156.982
|
0,1
|
0,4
|
Türkiye
|
128.408
|
126.069
|
147.751
|
0,1
|
0,4
|
Yeni Zelanda
|
170.660
|
145.875
|
137.480
|
-0,0
|
0,3
|
Brezilya
|
105.086
|
142.296
|
124.072
|
-0,1
|
0,3
|
İsrail
|
84.321
|
78.266
|
120.686
|
0,1
|
0,3
|
Çek Cum.
|
90.586
|
108.735
|
119.228
|
0,0
|
0,3
|
Polonya
|
81.636
|
96.698
|
118.634
|
0,1
|
0,3
|
Finlandiya
|
117.398
|
118.582
|
117.200
|
-0,0
|
0,3
|
G. Afrika Cum.
|
117.915
|
112.874
|
104.703
|
-0,0
|
0,3
|
Katar
|
461.670
|
155.635
|
104.097
|
-0,1
|
0,3
|
Filipinler
|
94.476
|
85.185
|
88.540
|
0,0
|
0,2
|
Kaynak: ITC-Trade Map
Genel
Ekonomik Durum
Yeni Zelanda, OECD Ülkeleri arasında en küçük ekonomiye
sahip ülkelerden biridir. Tarım ve imalat ihracatı halen önemini korumaktadır.
GSYİH’nın küçük bir bölümünü oluşturmasına rağmen, süt ürünleri, et ürünleri ve
orman ürünleri ihracat gelirleri içerisinde önemli bir paya sahiptir.
Yeni Zelanda, başta Çin, Avustralya ve ABD, diğer yanda
Doğu ve Güneydoğu Asya ülkeleri ile yakın ticari bağları olan bir ülkedir.
Yeni Zelanda, Dünya Ekonomik Forumu Küresel Rekabetçilik
2017-2018 Raporuna göre 137 ülke arasında 13., Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı
Endeksinde ise 189 ülke arasında 1. sırada yer almaktadır. Yeni bir iş kurma
süreci yaklaşık yarım günde tamamlanmaktadır.
Tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasılanın %5,9’unu
oluşturmakta ve işgücünün %7’sini istihdam etmektedir (2017 tahmini). Yeni
Zelanda, Dünyanın 3. büyük süt ürünleri tedarikçisi olup, asgari 300.000 hektar
toprak süt ürünleri çiftçiliğine ayrılmıştır.
Sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasılanın %21,7’sini
oluşturmakta ve işgücünün %19’unu istihdam etmektedir (2017 tahmini). Hafif
mühendislik ile tüketici malları sanayi göze çarpmaktadır.
Yeni Zelanda sülfür, demir cevheri, titanyum, altın,
gümüş gibi bol mineral rezervlerine sahiptir. Ayrıca, kömür, linyit gibi enerji
rezervleri de bulunmaktadır. Orta vadede daha fazla arazinin madenciliğe
ayrılması planlanmaktadır.
Hizmet sektörü ise gayrisafi yurtiçi hasılanın %72,5’ini
oluşturmakta olup, toplam işgücünün %74’ü bu sektörde istihdam edilmektedir
(2017 tahmini).
Hizmet sektörü içerisinde turizm önemli yere sahiptir ve
bu sektörde çalışanlar toplam işgücünün %12,7’sini teşkil etmektedir. Turizm
gelirleri döviz gelirlerinin yaklaşık %18’ini oluşturmaktadır. WEF (Dünya
Ekonomik Forumu) Seyahat ve Turizm Rekabet Edilebilirlik 2017 Raporuna göre
Yeni Zelanda 136 ülke arasında 16. Sırada yer almaktadır.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan Yabancı
Yatırımların Görünümü
Yatırımların GSYİH içindeki payının 2017’de %23 civarında olması
beklenmektedir. 2017 yılı tahmini verilerine göre Yeni Zelanda’ya yapılan
yabancı yatırım stoğu 78 milyar doları geçmiş olup, bu rakamın 2018’de 80
milyar doların üzerinde olacağı beklenmektedir. Ülkeden çıkan yatırımlar
toplamının ise 60 milyar dolara yaklaştığı tahmin edilmektedir.
Ülkeye en fazla yatırım yapan ülkeler Avustralya, Kanada, ABD,
Birleşik Krallık, Singapur, Japonya ve Hollanda'dır. Yeni Zelanda'nın
yurtdışındaki yatırımlarının ise, çoğu Avustralya'da olmak üzere,
toplam 60 milyar dolara yaklaştığı tahmin edilmektedir.
Ülkede çekici yatırım alanları olarak; gıda ve içecek, katma değeri yüksek
imalat, altyapı, bilişim ve telekomünikasyon, petrol ve gaz, birincil üretim ve
paylaşım hizmet sağlayıcılığı sektörleri Yeni Zelanda Ticaret ve Girişim Ajansı
tarafından gösterilmektedir (NZTE:https://www.nzte.govt.nz).
Yeni Zelanda, The Heritage Foundation Ekonomik Özgürlükler Endeksinde Hong
Kong ve Singapur’un ardından 3. sırada, Dünya Ekonomik Forumu Küresel Rekabet
Endeksinde 13. sırada yer almaktadır. Ülke, Dünya Bankası 2017 yılı Dünya İş
Yapma Kolaylığı Raporu sıralamasında 190 ülke arasında birinciliği Singapur'un
elinden almıştır. Yeni bir iş kurma sıralamasında da dünyada 1. sırada yer
almakta olup, ülkede yarım günde yeni bir iş kurulabilmektedir.
Vergiler
Ülkedeki vergileri düzenleyen kurum Inland Revenue’dur. Vergilerle ilgili
detaylı bilgilere http://www.ird.govt.nz/aboutir/ linkinden
ulaşılabilmektedir.
Dış Ticaret
Politikası ve Vergiler
1840’lı yıllardan bu yana ithal gıdalardan alınan
vergiler Yeni Zelanda hükümetinin en önemli gelir kaynağını oluşturmakta ve
Ülkedeki sanayi tarifelerle korunmaktaydı. Ancak bu durum 1999 yılına kadar
tarifelerin büyük çoğunluğu kaldırılarak ve üçüncü ülkelerle Serbest Ticaret
Anlaşmaları (STA) imzalanarak sona erdirilmiştir.
1973 yılında Birleşik Krallık’ın Avrupa Ekonomik
Topluluğu’na üye olması ile birlikte Yeni Zelanda en önemli ihraç pazarını
kaybetmiş ve dolayısıyla yeni pazarlar arayışına girmiştir. Ülke uluslararası
tarım ticaretinin serbestleştirilmesi konusu ile doğrudan ilgilenmeye
başlamış,1999 yılı sonu itibarı ile de özellikle tekstil ve giyim dışında
aşamalı olarak mevcut gümrük tarifelerinin % 95’ini sıfırlamıştır.
Yeni Zelanda’nın en önemli ticari ortağı olan Avustralya
ile 1965 yılında imzalanan Yeni Zelanda-Avustralya Serbest Ticaret Anlaşması
(ANZFTA) ve 1983 yılında imzalanan Yakın Ekonomik İşbirliği (CER) anlaşması ile
ticaret iki ülke arasında tamamen serbestleşmiştir. Bunun ardından, diğer
ülkeler için uygulamada olan ithalatçı lisansı da kaldırılmıştır.
2000 yılında Singapur ve 2005’te Tayland ile CEP-Yakın
Ekonomik Ortaklık Anlaşması imzalanmış, 2008 yılında Çin ile, 2009 yılında
Malezya ile, 2010’da Hong Kong ile (ilk STA yapan ülkedir), 2012’de ASEAN ile
(Avustralya ile birlikte) STA’lar imzalanmıştır.
2006 yılında Yeni Zelanda, Brunei Darussalam, Şili,
Singapur ile imzaladığı Trans-Pasifik Strateji Ekonomik Ortaklığı (P4) ile de
ilk defa Asya, Pasifik ve Amerika kıtaları arasında imzalanan bir serbest
ticaret anlaşmasını gerçekleştirmiştir. Bu anlaşma aynı zamanda Yeni
Zelanda’nın, bir Latin Amerika ülkesi ile gerçekleştirdiği ilk ve tek ticaret
anlaşmasını da oluşturmaktadır.
Tarifeler ve Diğer Vergiler
Yeni Zelanda Gümrük Vergilerine Ekonomik Kalkınma
Bakanlığı’nın ilgili bölümü olan Yeni Zelanda Gümrük Servisinin web sitesinden
(http://www.customs.govt.nz/) ulaşılabilmektedir.
Standartlar
Yeni Zelanda Satandardlarına Yeni Zelanda Standard
kuruluşunun web sitesinden (http://www.standards.co.nz/default.htm) ulaşılabilmektedir.
Dünya
Bankası ve Uluslararası Finans Kuruluşu iş birliğinde yürütülen İş Yapma
Projesi’nin amacı dünya genelinde iş yaşamındaki yasal düzenlemeleri
iyileştirmektir. 190 ülkenin kapsandığı 2018 yılı iş yapma kolaylığı endeksi'ne
bakıldığında, ilk sırada Yeni Zelanda yer almaktadır. Somali ise en düşük iş
yapma kolaylığı endeksine sahip ülkedir. Türkiye, 190 ülke içinde 43. sırada
yer almaktadır. (Tuik 2018; İş Yapma
Kolaylığı Endeksi)
Taşımacılık,
Yeni Zelanda ekonomisindeki ana bileşenlerden biridir. Ülke ticaretinin %99’u
deniz taşımacılığıyla gerçekleştirilir. 93 bin kilometre uzunluğunda karayoluna
ve 3900 km demiryoluna sahiptir. Yeni Zelanda dünyada ilk kez 1989’da
telekomünikasyonu özelleştirmeye açmıştır. Günümüzde %95 erişilebilirliğe sahip
olmakla birlikte tüm operatörler özel sektöre aittir.
Yeni
Zelanda’nın Avustralya, Brunei, Şili, Çin, Hong Kong, Singapur ve
Malezya’yla
Serbest Ticaret Anlaşmaları vardır.
Enerji
Ülke
doğal kaynaklar bakımından oldukça zengindir. Birçok doğalgaz, ham petrol,
kömür, kondensit rezervi bulunmaktadır. Iklimi ve coğrafyası sayesinde hidroelektrik
ve jeotermal enerji gelişmiştir. Altın, gümüş, demir kumu ve çeşitli
endüstriyel maden yatakları bulunmaktadır. Endüstriyel minerallerden kil,
diyatomit, feldispat, kireç ve kireçtaşı üretiminin yanı sıra, tarımsal ve
endüstriyel alanda kullanılmak üzere, manyezit, mermer, fosfat, tuz, kükürt,
zeolit ve mineral yakıt üretimi yapılmaktadır. Ülke, doğal gaz bakımından
kendine yeterli bir konumda olmasına rağmen, yüklü petrol tüketimi nedeniyle
günlük ortalama 95,000 varil petrol ithal etmektedir. Yeni Zelanda hafif ham
petrolü ihraç ederken, yoğun ham petrolü kendi rafinerilerinde işlemek üzere
ithal eder. Ülkenin en zengin enerji kaynağı kömürdür. Ülkede 15 milyar ton
kömür rezervinin bulunduğu tahmin edilmektedir. Yenilenebilir enerji de ülke
içi kullanımda ciddi bir yere sahiptir. Biyoyakıtlar, enerji verimliliği, atık
işleme ve sürdürülebilir tarım gibi birçok temiz teknolojili enerji alanlarında
Yeni Zelanda öncülük etmektedir. Enerji üretiminin üçte ikisini yenilenebilir
kaynaklardan elde edilmektedir ve bu oranın 2025 yılında %90’a çıkarılması
hedeflenmektedir.
Türkiye
- Yeni Zelanda İlişkileri
Türkiye-Yeni
Zelanda ilişkilerinin tarihsel zeminini oluşturan Çanakkale Savaşları Yeni
Zelanda'nın ulusal kimliğinin olgunlaşması sürecinde en önemli dönüm noktası
olarak kabul edilmektedir. Resmi ulusal günleri "Waitangi Günü"
olmakla birlikte, "Anzak Günü" de ulusal gün olarak kabul
görmektedir.
Çanakkale
Savaşlarının 100. yıldönümü, 24-25 Nisan 2015 tarihlerinde İstanbul’da
düzenlenen Barış Zirvesi ve Gelibolu Yarımadasında yapılan törenlerle idrak
edilmiştir. 100. yıldönümünün ruhuna uygun şekilde icra edilen törenlere çok
sayıda yabancı devlet adamı katılmış olup, dönemin Yeni Zelanda Başbakanı John
Key, anma etkinlikleri kapsamında İstanbul’da düzenlenen Barış Zirvesi’nde ana
konuşmacılardan biri olmuştur. 10 binden fazla Yeni Zelandalı ve
Avustralyalının katıldığı Anzak Günü törenleri de başarıyla
gerçekleştirilmiştir.
Dönemin
Yeni Zelanda Genel Valisi Jerry Mateparae, Çanakkale Kara Savaşları’nın 100.
yıldönümü münasebetiyle 1-10 Ağustos 2015 tarihinde ülkemizi ziyaret etmiş,
Gelibolu’da düzenlenen törenlere katılımın yanı sıra, Ankara’yı da ziyaret
ederek, Sayın Cumhurbaşkanımız ve Sayın Meclis Başkanımızla görüşmüştür.
Paylaşılan
ortak tarihi geçmiş ikili ilişkileri ve Yeni Zelanda'nın Türkiye'ye bakışını
belirleyen başlıca unsur olma niteliğini korumakla birlikte, çok iyi düzeyde
seyreden ikili ilişkilerimize, ekonomik, ticari, sosyal ve kültürel boyutun da
geliştirilmesi suretiyle muhteva kazandırılması yönünde ortak irade
bulunmaktadır. Bu kapsamda, 23 Nisan 2015 tarihinde iki ülke Başbakanlarının
imzasıyla “Türkiye-Yeni Zelanda Ortak Bildirisi” yayınlanmıştır.
Çanakkale
Kara Savaşlarının 101. ve 102. Yıldönümü törenlerinde de Yeni Zelanda Bakan
düzeyinde temsil edilmiştir. 2018 yılında gerçekleştirilen 103. Yıldönümü
törenlerine ise Genel Vali Patsy Reddy katılmıştır.
Yeni
Zelanda, ülkemizde geçici koruma altında bulunan Suriyelilere yönelik olarak
Adıyaman, Midyat, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’da geçici barınma merkezlerinde
dört okul inşa ettirmiştir.
Yeni
Zelanda’da yaklaşık 1700 vatandaşımız yaşamaktadır.
Yeni
Zelanda, 2011 yılında meydana gelen Christchurch depreminde hayatını kaybeden
burslu doktora öğrencimiz Didem Yaman adına burs ihdas etmiştir.
Türkiye ile Ticaret
Yeni Zelanda’ya ihracatımız 2017 yılında bir önceki yıla göre %8,8 oranında
artarak 104 milyon dolar olmuştur.
Söz konusu ülkeden ithalatımız ise 2017 yılında bir önceki yıla göre %25,1
oranında azalarak 34,9 milyon dolara düşmüştür.
2017 yılında Türkiye ile Yeni Zelanda arasındaki ticaret hacmi 139 milyon
dolar olup; bir önceki yıla göre %2,3 azalmıştır.
2017’de Türkiye lehine 69 milyon dolarlık bir dış ticaret fazlası
bulunmaktadır.
İki ülke arasındaki ticaret 2017 yılında incelendiğinde, Yeni Zelanda’ya en
çok ihraç ettiğimiz ürünler arasında toplam ihracat içindeki %13,8 pay ile eşya
taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, %7,9 pay ile binek otomobiller, %6,9 pay ile
plastik hotum, boru, bağlantı elemanları, % 5,9 pay ile üzümler
(taze/kurutulmuş) ve % 4,4 pay ile çamaşır makineleri gelmektedir.
Türkiye’nin 2017 yılında Yeni Zelanda’dan gerçekleştirdiği ithalatta; %15,2’lik
payı ile hayvan bağırsağı, %12,6’lik payı ile sütten elde edilen yağlar,
sürülerek yenilen süt ürünleri ilk sıralarda yer almaktadır.
Türkiye-Yeni Zelanda Dış Ticaret Değerleri (1 000 ABD doları)
Yıl
|
İhracat
|
İthalat
|
Hacim
|
Denge
|
2005
|
42.961
|
27.270
|
70.231
|
15.691
|
2006
|
38.012
|
32.728
|
70.740
|
5.284
|
2007
|
50.942
|
36.812
|
87.754
|
14.130
|
2008
|
63.655
|
48.843
|
112.498
|
14.811
|
2009
|
55.016
|
28.279
|
83.295
|
26.737
|
2010
|
64.153
|
48.030
|
112.182
|
16.123
|
2011
|
67.787
|
57.704
|
125.491
|
10.083
|
2012
|
67.924
|
54.586
|
122.510
|
13.338
|
2013
|
71.653
|
82.370
|
154.023
|
-10.717
|
2014
|
87.641
|
89.657
|
177.298
|
-2.016
|
2015
|
90.100
|
62.702
|
152.802
|
27.398
|
2016
|
95.659
|
46.558
|
142.218
|
49.101
|
2017 / (1-12)
|
104.038
|
34.876
|
138.914
|
69.162
|
2017 / (1-11)
|
94.230
|
31.442
|
125.672
|
62.788
|
2018 / (1-11)
|
95.720
|
24.611
|
120.331
|
71.110
|
Kaynak: TÜİK, ITC-Trade Map
Türkiye'nin Yeni Zelanda’ya İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $)
GTİP No
|
2015
|
2016
|
2017
|
2016-2017
Değişim
%
|
2017
Pay
%
|
|
Tüm ürünler
|
90.100
|
95.659
|
104.038
|
8,8
|
100,0
|
|
8704
|
Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
|
9.874
|
9.520
|
14.380
|
51,1
|
13,8
|
8703
|
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları
|
1.319
|
2.428
|
8.248
|
239,7
|
7,9
|
3917
|
Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb.
|
12.215
|
10.106
|
7.169
|
-29,1
|
6,9
|
0806
|
Üzümler (taze/kurutulmuş)
|
7.261
|
6.666
|
6.103
|
-8,4
|
5,9
|
8422
|
Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. işler için makine, cihazlar
|
4.168
|
3.665
|
4.580
|
25,0
|
4,4
|
5407
|
Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar
|
3.549
|
3.030
|
3.100
|
2,3
|
3,0
|
0813
|
Meyve (kurutulmuş) (0801, 0806'de kiler hariç)08. fasıldaki sert ve
kabukluların
|
2.972
|
3.529
|
2.699
|
-23,5
|
2,6
|
8516
|
Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar (şofbenler)
|
1.742
|
2.133
|
2.549
|
19,5
|
2,5
|
4011
|
Kauçuktan yeni dış lastikler
|
1.633
|
1.879
|
2.456
|
30,7
|
2,4
|
8701
|
Traktörler
|
1.694
|
1.048
|
2.435
|
132,3
|
2,3
|
2008
|
Başka yerinde belirtilmeyen meyve ve yenilen diğer bitki parçaları
konserveleri
|
2.480
|
1.476
|
1.985
|
34,5
|
1,9
|
5309
|
Keten dokumalar
|
342
|
1.693
|
1.878
|
10,9
|
1,8
|
9403
|
Diğer mobilyalar vb. aksam, parçaları
|
947
|
1.114
|
1.604
|
44,0
|
1,5
|
8418
|
Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları
|
2.232
|
2.341
|
1.434
|
-38,7
|
1,4
|
7217
|
Demir/alaşımsız çelikten teller
|
139
|
672
|
1.417
|
110,9
|
1,4
|
8702
|
Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar
|
2.520
|
1.948
|
1.338
|
-31,3
|
1,3
|
8462
|
Metalleri dövme, işleme, kesme, şataflama presleri, makineleri
|
1.239
|
2.221
|
1.259
|
-43,3
|
1,2
|
6910
|
Seramik musluk taşları, lavabolar, küvetler, bideler vb.
|
1.022
|
978
|
1.243
|
27,1
|
1,2
|
0804
|
Hurma, incir, avokado ve guava armudu, mango, mangost (taze/kurutulmuş)
|
783
|
674
|
1.201
|
78,2
|
1,2
|
8450
|
Çamaşır yıkama makineleri
|
873
|
945
|
1.166
|
23,4
|
1,1
|
2001
|
Sebze, meyve, sert kabuklu meyve ve yenilen diğer bitki parçaları
|
1.225
|
1.039
|
1.096
|
5,5
|
1,1
|
9401
|
Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları
|
891
|
1.044
|
1.023
|
-2,0
|
1,0
|
8481
|
Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahil
|
133
|
82
|
872
|
963,4
|
0,8
|
5603
|
Dokunmamış mensucat (emdirilmiş)
|
503
|
1.601
|
847
|
-47,1
|
0,8
|
8429
|
Dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb.
|
-
|
-
|
807
|
100
|
0,8
|
8477
|
Kauçuk, plastik eşya imal ve işleme makine ve cihazları
|
-
|
181
|
753
|
316,0
|
0,7
|
8537
|
Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez tablolar
|
490
|
578
|
718
|
24,2
|
0,7
|
6802
|
Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç)
|
556
|
641
|
663
|
3,4
|
0,6
|
8708
|
Kara taşıtları için aksam, parçaları
|
525
|
480
|
646
|
34,6
|
0,6
|
8451
|
Dokuma maddelerini yıkama, kurutma, ütüleme makine ve cihazları
|
223
|
433
|
628
|
45,0
|
0,6
|
6109
|
Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme)
|
359
|
470
|
564
|
20,0
|
0,5
|
0712
|
Kurutulmuş sebzeler (bütün, kesilmiş, dilimlenmiş, kırılmış, toz halinde)
|
863
|
722
|
563
|
-22,0
|
0,5
|
0802
|
Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış/soyulmuş)
|
1.249
|
831
|
555
|
-33,2
|
0,5
|
6302
|
Yatak çarşafı, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri
|
662
|
1.063
|
552
|
-48,1
|
0,5
|
9303
|
Diğer ateşli silahlar
|
710
|
557
|
549
|
-1,4
|
0,5
|
8479
|
Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar
|
53
|
37
|
545
|
1,373
|
0,5
|
9306
|
Bombalar, torpil, mayın, mermi vb. Harp mühimmatı vb. aksamı, parçası
|
584
|
441
|
540
|
22,4
|
0,5
|
7806
|
Kurşundan diğer eşya
|
536
|
991
|
536
|
-45,9
|
0,5
|
8528
|
Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler
|
-
|
3
|
526
|
17,433
|
0,5
|
7308
|
Demir/çelikten inşaat ve aksamı
|
225
|
6
|
520
|
8,567
|
0,5
|
Kaynak: ITC-Trade Map
Türkiye'nin Yeni Zelanda’dan İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 $)
GTİP No
|
2015
|
2016
|
2017
|
2016-2017
Değişim
%
|
2017
Pay
%
|
|
Tüm ürünler
|
62.702
|
46.558
|
34.877
|
-25,1
|
100,0
|
|
0504
|
Hayvan bağırsak, mesane ve midesi (taze/soğutulmuş
/dondurulmuş vs.)
|
1.423
|
5.114
|
5.318
|
4,0
|
15,2
|
0405
|
Sütten elde edilen yağlar; sürülerek yenilen süt ürünleri
|
30.277
|
14.302
|
4.384
|
-69,3
|
12,6
|
5101
|
Yün ve yapağı (kardesiz/taranmamış)
|
4.868
|
2.945
|
4.186
|
42,1
|
12,0
|
9019
|
Suni solunum, solunum terapi, mekanoterapi, masaj vb. cihazları
|
3.180
|
3.570
|
3.711
|
3,9
|
10,6
|
1901
|
Malt hülasası; un, nişasta ve malt esaslı müstahzarlar
|
1.226
|
1.878
|
2.540
|
35,3
|
7,3
|
8414
|
Hava-vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratör
|
364
|
474
|
1.920
|
305,1
|
5,5
|
8903
|
Yatlar, diğer eğlence ve spor teknesi; kürekli kayık, kano
|
52
|
30
|
1.782
|
5,840
|
5,1
|
4101
|
Sığır ve at cinsi hayvanların derileri-ham
|
2.454
|
694
|
768
|
10,7
|
2,2
|
3004
|
Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
|
1.927
|
1.781
|
706
|
-60,4
|
2,0
|
2507
|
Kaolin ve diğer kaolinli killer
|
1.059
|
1.084
|
603
|
-44,4
|
1,7
|
1005
|
Mısır
|
140
|
2.385
|
521
|
-78,2
|
1,5
|
3501
|
Kazeinler, kazeinatlar ve diğer kazein türevleri; kazein tutkalları
|
368
|
500
|
491
|
-1,8
|
1,4
|
8512
|
Kara taşıtlarının aydınlatma, sinyal vb. tertibatı, cihazları
|
235
|
200
|
410
|
105
|
1,2
|
0406
|
Peynir ve lor
|
2.611
|
1.556
|
408
|
-73,8
|
1,2
|
4302
|
Dabaklanmış, aprelenmiş kürkler
|
706
|
296
|
392
|
32,4
|
1,1
|
4105
|
Koyun ve kuzuların dabaklanmış derileri
|
1.651
|
-
|
368
|
100
|
1,1
|
3002
|
İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. ürünler
|
440
|
355
|
345
|
-2,8
|
1,0
|
1209
|
Ekim amacıyla kullanılan tohum, meyve ve sporlar
|
613
|
369
|
325
|
-11,9
|
0,9
|
4107
|
Sığır ve atların dabaklanmış ve hazırlanmış deri ve köselesi
|
205
|
454
|
269
|
-40,7
|
0,8
|
9018
|
Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları
|
497
|
332
|
238
|
-28,3
|
0,7
|
0303
|
Balıklar (dondurulmuş)
|
125
|
-
|
206
|
100
|
0,6
|
8708
|
Kara taşıtları için aksam, parçaları
|
101
|
164
|
204
|
24,4
|
0,6
|
6815
|
Taştan ve diğer minerallerden eşya
|
1
|
99
|
196
|
98,0
|
0,6
|
8537
|
Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez tablolar
|
93
|
55
|
188
|
241,8
|
0,5
|
9014
|
Pusulalar, denizci kompasları, yolculukta kullanılan aletler
|
42
|
115
|
173
|
50,4
|
0,5
|
8474
|
Toprak, taş, metal cevheri vb. Ayıklama, eleme vb. için makineler
|
199
|
71
|
153
|
115,5
|
0,4
|
0601
|
Çiçek soğanı, yumru, yumrulu kök, küçük soğan, sürgün bası ve rizomlar
|
74
|
89
|
149
|
67,4
|
0,4
|
8412
|
Diğer motorlar ve kuvvet üreten makineler
|
58
|
1.117
|
142
|
-87,3
|
0,4
|
8471
|
Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
|
58
|
51
|
141
|
176,5
|
0,4
|
3204
|
Sentetik organik boyayıcı maddeler
|
-
|
-
|
133
|
100
|
0,4
|
5903
|
Plastik emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış mensucat
|
46
|
103
|
131
|
27,2
|
0,4
|
8517
|
Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar
|
422
|
199
|
126
|
-36,7
|
0,4
|
3203
|
Hayvansal/bitkisel menşeli boyayıcı maddeler
|
1
|
80
|
122
|
52,5
|
0,3
|
3926
|
Plastikten diğer eşya
|
165
|
102
|
117
|
14,7
|
0,3
|
8541
|
Diotlar, transistörler vb. Yarı iletkenler, piezo elektrik kristaller
|
22
|
55
|
100
|
81,8
|
0,3
|
8483
|
Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar
|
128
|
101
|
99
|
-2,0
|
0,3
|
0712
|
Kurutulmuş sebzeler (bütün, kesilmiş, dilimlenmiş, kırılmış, toz halinde)
|
6
|
-
|
90
|
100
|
0,3
|
7326
|
Demir/çelikten diğer eşya
|
48
|
57
|
77
|
35,1
|
0,2
|
8504
|
Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler
|
52
|
723
|
75
|
-89,6
|
0,2
|
4106
|
Diğer hayvanların dabaklanmış derileri
|
-
|
-
|
74
|
100
|
0,2
|
Kaynak: ITC-Trade Map
http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id
Ali
Öztürk YILMAZ
Yorumlar
Yorum Gönder